فعالیتهای جنبی که آموزشگاه میتواند جهت ترغیب دانشآموزان به مطالعه و کتابخوانیانجام دهد شامل موارد زير است:
1 ـ ایجاد فروشگاه کتاب مدرسه:شرکت های تعاونی مدارس محل مناسبی برای فروش کتاب هستند. اگر هر آموزشگاه بتواند کتابهای مناسب وارزانقیمت همراه با تخفیف مناسب در اختیار دانشآموزان قرار دهد میتواند میزان علاقهمندی دانشآموزان بهمطالعه و کتابخوانی را افزایش دهد. این فکر به عنوان یک تجربه در کشور انگلستان انجام شده و موفقیت هایی به دستآمده است.
2 ـ معرفی کتاب:معرفی کتاب به عنوان یک کار انگیزشی برای ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی مؤثر است. خلاصه کردن کتاب و معرفی آن در تابلو اعلانات تأثیر زیادی در تشویق دانشآموزان به مطالعه دارد. همچنین خواندن خلاصه کتاب و ذکرمشخصات آن در مراسم صبحگاهی مدرسه هم میتواند انگیزه مطالعه را در دانشآموزان به وجود آورد.
3 ـ از جلسههای اولیا و مربیان و آموزش خانواده به نحو مطلوب استفاده کنیم:
باید به والدین آموزش داده شود که خواندن در دنیای امروز یک نیاز اساسی و بخشی از زندگی است و به عنوانالگوی تربیتی فرزندان خود نقش مهمی در تشویق و ترغیب آنها به مطالعه دارد. حتی مجموعهای از کتابهای مفید وساده به والدین معرفی کرد تا آنان نسبت به تهیة این کتابها اقدام کنند.اگر مدرسه دارای فضای مناسبی به عنوان کتابخانه است جلسة آموزش خانواده را در آنجا برگزار کرد و یا طوریبرنامهریزی کنیم که اولیاء از کتابخانه بازدید کنند و در جریان فعالیتهای آن قرار گیرند. همچنین اگر به والدینی کههمکاری خوب و قابل توجهی با مدرسه دارند کتابهای مناسب تربیتی اهدا شود تأثیر چشمگیری خواهد داشت.
4 ـ معرفی اعضاء فعال کتابخانههای کلاس و مدرسه:اگر اعضاء فعال کتابخانه مدرسه یا کلاس در هفته شناسایی شوند و در یکی از روزهای آن در حضور سایردانشآموزان تشویق گردند و یا نام آنها در تابلو کتابخانه نصب شود انگیزه بیشتری برای مطالعه دیگر دانشآموزانایجاد میکند. همچنین این گونه کارها بیانگر اهمیّت کتاب و مطالعه برای آنان است.
5 ـ برگزاری مسابقه کتابخوانی:برگزاری مسابقه کتابخوانی به عنوان وسیلهای مؤثر برای ایجاد رغبت بیشتر و عادت به مطالعه نزد کودکان ونوجوانان استفاده کرد و تعداد زیادی کتاب را روانه خانهها کرد. همراه با مسابقههای کتابخوانی، گسترش و تقویتمسابقههای مطالعه و تحقیق که از جایگاه خوبی در مدارس و بین دانشآموزان برخوردار است باید در نظر گرفته شود.
انتخاب کتابهای مفید و جذاب و تهیه جایزههای مناسب انگیزه دانشآموزانآموزان را برای شرکت در اینمسابقهها بیشتر میکند.
6 ـ برگزاری مسابقههای حضوری پرسش و پاسخ:
برگزاری مسابقههای حضوری پرسش و پاسخ شبیه آنچه در برنامههای تلویزیونی اجرا میشود برای ایجاد عادتو تشویق دانشآموزان به مطالعه مفید است به این ترتیب که تعدادی کتاب مناسب در زمینههای گوناگون بهدانشآموزانی که برای شرکت در این مسابقه ثبتنام کردهاند معرفی میشود، دو گروه شرکت کننده با آمادگی کامل بهرقابت میپردازند و به گروه برتر جایزه اهدا میشود. برگزاری این مسابقه در سطح کلاسها، مدرسه، منطقه و شهرستانفرصت مناسبی برای فراهم کردن زمینه مطالعه دانشآموزان است.
7 ـ از کتاب به عنوان جایزه استفاده کنیم:
اهدای کتاب به دانشآموزان به عنوان جایزه گامی است در جهت علاقهمند کردن دانشآموزان به مطالعه که البتهلازم است در انتخاب کتاب با توجه به نیازهای سنّی و روحی دانشآموزان دقت لازم را داشت حتی بهتر است جایزهدانشآموز منحصراً کتاب نباشد بلکه همراه با جایزههای مورد علاقه آنها یک یا چند جلد کتاب مناسب نیز اهدا شود.
8 ـ مطالعه را به عنوان بخشی از تکلیف شب منظور کنیم.
اگر معلم بخواهد بپوند مناسبی بین مطالعه، کتابخوانی و تکلیف شب برقرار کند باید از دانشآموزان بخواهد هرهفته دست کم یک یا دو جلد کتاب داستان و غیردرسی متناسب با سن خود را به عنوان تکلیف بخوانند و در حدتواناییهای خود خلاصه چند سری از آن را در دفتر خویش یادداشت کنند. البته بهتر است هیچگونه اجباری در کارنباشد تا باعث دلزدگی دانشآموزان از کتاب نشود. خوشبختانه این مورد هم در فعالیتهای کتابهای فارسی بخوانیم وبنویسیم گنجانده شده است.
9 ـ دانشآموزان را به نوشتن کتاب تشویق کنیم:برای آشنایی دانشآموزان با کتاب و چگونگی تهیه آن میتوان در دورة ابتدایی آنان را به نوشتن کتاب تشویق کرد.برای این کار دانشآموز مجموعهای از تصاویر را جمعآوری کرده و داستانی برای آنها مینویسد یا داستانی نوشته وتصویرهایی بر آن نقاشی میکند. معلم میتواند دانشآموزان را راهنمایی کند تا نوشتههای خود را به صورت کتابدرآورند آنها را در کتابخانه کلاس جمعآوری کنند و به نمایش بگذارند.
10 ـ از ساعت درس انشا استفاده کنیم:درس انشا پایه و اساس تفکر و خلاقیت در دانشآموز است. معلم میتواند با ارائة موضوعاتی متنوع و خلاِّ هم بهپرورش قوه تفکر و خلاقیت کودک پرداخته و هم او را به مطالعه و کتابخوانی علاقهمند سازد.
معلم میتواند موضوعاتی را مانند اهمیّت کتاب و مطالعه، نقش کتابخوانی در زندگی انسان و پیشرفت جامعه،بهترین کتابی که خواندهام، اولین روزی که به کتابخانه رفتم و خلاصهنویسی... موضوعهایی از این قبیل به دانشآموزانبدهد و آنها را وادارد تا در این باره به تفکر و نوشتن بپردازد.
دیگر اینکه از روشهایی استفاده کند تا دانشآموزان به سوی کتاب و کتابخانه هدایت شوند. به عنوان نمونه طوریبرنامهریزی کند تا دانشآموزان در هر جلسه درس انشا ضمن انجام تکالیف رسمی نوشتهای کوتاه از کتاب، نشریه یامجله و منبع دیگری با ذکر نام نویسنده و مأخذ آن در دفتر خود بنویسند تا بدینوسیله آنها به دنیای مطالعه وکتابخوانی قدم گذارند.
تشکیل کلاس درس انشاء در کتابخانه مدرسه، بردن دانشآموزان به کتابخانهها، تشویق دانشآموزان بهخلاصهنویسی کتابهای گوناگون، نقد و بررسی داستانها در کلاس و همچنین قرائت نکتههای آموزنده و جالب،قطعههای زیبای ادبی از کارهای دیگری است که معلم انشا میتواند به وسیله آنها در دانشآموزان نسبت به مطالعهکتاب ایجاد رغبت و انگیزه نماید.
11 ـ روشهای صحیح مطالعه و تندخوانی را به بچهها آموزش دهیم:مطالعه در جهان امروز به عنوان یک فن مطرح است. فنی که بسیاری از دانشآموزان نسبت به آن بیاطلاع بوده یادارای آگاهی اندکی هستند. شاید همین امر خود یکی از دلایل پایین بودن میزان مطالعه در جامعه باشد، زیرا اگر افرادبتوانند با روش بهتر و سرعت بیشتری کتاب بخوانند و درک مطلب برایشان آسان باشد با علاقهمندی بیشتری کتاب رابه دست میگیرند و مطالعه میکنند بنابراین ضرورت دارد روشهای صحیح مطالعه و تندخوانی به دانشآموزانآموزش داده شود و راههای تقویت حافظه و شیوههای بهتر یادگیری برای آنها بیان شود. این کار به وسیله کتابهایی کهتحت عنوان «فنّ مطالعه، تندخوانی، تقویت حافظه و...» امکانپذیر است.
12 ـ به مجلّهها و روزنامههای ویژه کودکان و نوجوانان اهمیّت دهیم:مجلهها به دلیل دارا بودن تنوع زیاد، تصویرهای زیبا، بیان و تجربه و تحلیل مسائل و حادثههای روز و ویژگیهایمثبت دیگر، مورد علاقه کودکان و نوجوانان قرار میگیرند و از جذابیت بیشتری برخوردارند.
همچنین فراهم بودن زمینة ارتباط خوانندگان با نشریهها از راههای مختلف و به تعبیری زنده بودن مطالب باعثایجاد انگیزه و رغبت به مطالعه در کودکان و نوجوانان میشود. حتی میتوان گزیدهای از مطالب و مجلهها و روزنامههارا به عنوان بریده جراید در تابلو مخصوصی نصب نمود و در معرض دید دانشآموزان قرار داد. یا در مراسم آغازینمدارس قرائت کرد و از آنها برای تهیه نشریه دیواری استفاده نمود.
13 ـ تهیهی نشریههای دیواری را جزء فعالیتهای گروهی دانشآموزان قرار دهیم:دادن تکالیف سنتی خشک و بیروح جزء از بین بردن وقت دانشآموز سودی نخواده داشت. چه خوب است کهمعلم تکالیف را طوری سازماندهی کند که دانشآموزان بصورت گروهی با مطالعه کتابهای مختلف، نشریههای دیواریتهیه کنند. این کار انگیزهای قوی در دانشآموزان برای مطالعه و بررسی کتابهای غیردرسی، روزنامه، مجلهها بوجودمیآورد. معرفی کتابهای مفید و سازنده، و فعالترین اعضای کتابخانه کلاس و مدرسه در این نشریهها راهی برای ایجادانگیزه و رغبت بیشتر برای مطالعه دانشآموزان است.
14 ـ با همکاری بچهها کتاب دیواری درست کنیم:یکی از روشهای دیگری که برای جلب توجه دانشآموزان مؤثر است درست کردن کتابهای دیواری برای آنهاستاین کار را میتوان براساس کتابهای ژاپنی و اروپایی که در قرنهای 16 تا 19 معمول بوده و به نام کتابهای دیواری مشهوربودند انجام
|